Archive | 2014

Kaptein, span ons seile!

By Rian Truter on June, Wednesday 18 2014 in 2014, Life 4

Na afloop van die Vadersdagete staan en tuur ek by die Cape Town Yacht Club deur die woud van maste die verte in.

En ek wonder of die eienaars van die luukse seiljagte gelukkig is?

Maar eintlik is gelukkig die verkeerde woord.

Geluk is iets wat jy kry as jy die dobbelsteen reg rol. Ek praat hier van iets geheel en al anders.

Die woord wat ek soek, is tevredenheid.

Is hulle nou tevrede vandat hulle die duur boot besit? Of hunker hulle reeds na iets anders? Iets groters? Iets duurder?

En wat maak die kaptein van dié seiljag meer tevrede as die kaptein van ‘n mokoro in die Okavango Delta?

En ervaar die mokoroskipper nie dalk meer tevredenheid as die seiljageienaar nie?

Die antwoord op dié vraag, lê myns insiens nie in hoeveel of hoe min iemand besit nie. Of wie of wat jy is nie.

Dié sleutel tot die antwoord lê in die spasie tussen jou ore opgesluit.

Dit is eintlik hoe jy oor die lewe en jou eie situasie dink.

Die dag as jy begin wonder oor wanneer is genoeg nou eintlik genoeg, dan snap jy skielik die antwoord. Die geraas in jou kop klaar op as jy besef daar is ander mense wat bid en pleit om daardie goed te bekom wat jy eintlik nie meer na waarde ag nie.

En tevredenheid is wanneer jy genot in die oomblik van nou vind en nie gedurig hunker om op die een of ander plek te wil wees nie.

Tevredenheid beteken egter nie dat jy nou maar terug sit en bloot aanvaar wat met jou gebeur nie. Ook nie dat jy nie mag probeer om jou omstandighede en/of besittings te verbeter nie.

Nie die kaptein van die seiljag of moroko kan as die storm woed sy hande in die lug gooi en en bloot vir die beste hoop nie. Nee, hy moet al sy kennis en vernuf inspan om te keer dat sy bootjie nie ’n watergraf tegemoetgaan nie.

’n Toestand van tevredenheid word bereik as jy jou deel gedoen het en aanvaar en tevrede is dat jy jou bes gedoen het.

Óf dit dan so bedoel is dat jy met jou mokoro tussen die seekoeie en krokodille moet vaar, óf dalk met jou seiljag tussen die wie’s wie in Monaco seile moet skuur. Maak nie eintlik saak watter van die twee nie; jy is tevrede en dankbaar vir jóú boot.

Ware en opregte tevredenheid is as jy nie eens ’n boot van enige aard besit nie, maar steeds met dankbaarheid en bewondering daarna kan kyk.

En die wete dat jy nie dié gevaartes hoef te onderhou nie, help ook!

Until you make peace with who you are, you will never be content with what you have. – Doris Mortman

Be thankful for what you have; you’ll end up having more. If you concentrate on what you don’t have, you will never, ever have enough. – Oprah Winfrey.

He who is not contented with what he has, would not be contented with what he would like to have. – Socrates

Image: FreeDigitalPhotos.net

David Castillo Dominici

Dink nuut oor leerderleierskap

By Rian Truter on June, Thursday 5 2014 in 2014, Education, Leadership 4

Wat is dit met ons en badges?

Hoe blinker en hoe meer die balkies, hoe beter die leier glo ons.

Amper soos Idi Amin van vervloë dae.

Om watter duistere rede beplak ons kinders met badges en balkies om te wys dat hulle leiers is? Is dit dalk hier ’n geval van dat ons hoop die nodige vere die nodige voël gaan maak?

Elke keer as ek met kinders oor leierskap praat, wil ek by hulle weet hoekom hulle dink hulle as leiers geïdentifiseer is.

Min van dié leiers kon nog ’n sinvolle antwoord verskaf en meestal dink hulle, let wel, dink hulle sus of so. Miskien het iemand iets in my gesien? Of dalk dink hulle ek kan dit of dat vermag.

Dit is dan dat ek hulle herinner dat ek glo, sonder om te veralgemeen, die meeste van hulle gelukkig is om daar te wees, want ek is oortuig daar is baie ander “leiers” in die skool, wat gemaklik hulle plek kan neem.

Miskien is die kwessie nie die leiers wat skole voorhou nie, maar dít wat met die leiers gebeur.

In die meeste gevalle; niks. Na die bekroning met die badge of balkie vind daar die tradisionele kamp of seminaar plaas en daarna moet die balkie hulle op koers hou.

Orals in die wêreld, en veral in Suid-Afrika, het leierskap ’n brandende kwessie geword. Etiese en besielende leiers bestaan amper nie meer nie en almal kla en mor oor die gebrek aan leiers wat as rolmodelle kan dien.

Dit het dus dringend noodsaaklik geword dat skole oor leierskap moet besin. Nie op die tradisionele Leerderraad- of prefekmanier nie, maar nuut en vars.

As ons gaan kyk hoeveel van ons skoolkinders op universiteit of na skool hulle vir leierskapposisies beskikbaar stel, dan wonder ons of die skoolleierstelsel hulle lus gemaak het om te lei, of totaal daarvan afgeskrik het.

Ek glo nie die probleem is dat daar te min leiers in ’n skool is nie. Daar is eerder te veel. Die probleem lê myns insiens daarin dat ons nie die volle potentiaal van leierskap in ons skole ontsluit en ontgin nie.

Hoe dan gemaak?

Die antwoord lê opgesluit in ons vermoë om al die leierskappotensiaal wat in ’n skool is raak te sien en te ontwikkel.

Hoekom hoegenaamd leiers aanwys?

Waarom moet net 20 of 30 leerders elke jaar die voorreg kry om as ’n sogenaamde leier ontwikkel te word?

Hoekom nie alle graad 12’s of graad 7’s as leiers beskou nie? Stel almal aan gereelde leierskapontwikkeling bloot en beloon die uitskieters om soos nodig ’n leiersrol te vervul.

As die vlag gehys moet word, kry vir Piet en verduidelik dat jy dink hy is nou die geskikte leier om die vlag die lug in te stuur. As die genooide gas volgende week verwelkom moet word, kry vir Mandie, want sy is op daardie oomblik die vaardigste spreker in die groep.

O nee, hoor ek baie brom. Wat van die tradisie?

Moet asseblief nie die tradisieverskoning gebruik nie!

Ek is pro-tradisie, maar vir baie van ons het tradisie sinoniem met gewoonte geraak. En almal van ons weet dat gewoonte en in ’n groef wees, amper dieselfde is.

In die woorde van prof Johann Coetzee: nou is die tyd dat onderwysvoorlopers die konvensionele skooldinge vir die onkonvensionele moet verruil.

Wees braaf en doen ’n slag dinge anders!

As ons effektiewe leierskap begeer, kan ons nie langer wag nie.

Veral nie in ons skole nie, want dit is daar waar die leiers van môre gekweek en ontwikkel word.

You don’t need a title to be a leader. – Mark Sanborn

Men don’t follow titles, they follow courage. – William Wallace in Braveheart

As we look ahead into the next century leaders will be those who empower others. – Bill Gates

Foto: AP

‘n Oomblik op Stellenbosch

By Rian Truter on May, Friday 23 2014 in 2014, Kortes 0

Ek sien gister hierdie boom in Stellenbosch en die volgende woorde uit Vroegherfs van NP van Wyk Louw pop in my gedagtes op:

Die jaar word ryp in goue akkerblare,

In wingerd wat verbruin…

En hier volg die res van die gedig:

…en witter lug

wat daglank van die nuwe wind en klare

son deurspoel word; elke blom word vrug,

tot selfs die traagstes; en die eerste blare val

so stilweg in die rook-vaal bos en laan,

dat die takke van die lang populiere al

teen elke ligte more witter staan.

O Heer, laat hierdie dae heilig word:

laat alles val wat pronk en sieraad was

of enkel jeug, en vér was van die pyn;

laat ryp word, Heer, laat U wind waai, laat stort

my waan, tot al die hoogheid eindelik vas

en nakend uit my teerder jeug verskyn.

Balanseer jou siel

By Rian Truter on May, Tuesday 13 2014 in 2014, Life, Spiritual 2

John Ortberg en Philip Yancey is skrywers wat my ’n dieper insig in die Bybel en die lewe gee.

Soms wil ek so ver gaan om te sê dat ek in hulle boeke meer stof tot nadenke kry, as sommige Sondae in die kerk!

Ook nou weer so met John se nuwe boek, Soul Keeping: Caring for the most important part of you.

Die boek het my met ’n skok laat besef dat ek my siel amper 61 jaar tweede viool laat speel het! Terwyl ek my worrie oor my al groter wordende omtrek, het ek bitter min sleg geslaap oor my siel.

Dat ek ’n siel het, daarvan is ek deeglik bewus, want oorkoepelend is die siel tog in alle godsdienstige praktyke teenwoordig. Ons sing daarvan, ons lees daarvan in die Bybel en as ’n skip vergaan, praat ons van die aantal siele wat omgekom het.

In Soul Keeping vertel John van die Barna Research Group wat ’n nasionale aanlynmeningspeiling in die VSA geloods het om vas te stel wat mense ten opsigte van sonde as hulle topversoekings ervaar.

Alweer sonde! hoor ek jou sug.

Sterk wees. Hierdie is nie nog ’n preek oor wat jy nie mág of móét doen nie. Onthou net, sonde en jou siel is nie maatjies nie!

Terug by die meningspeiling. Topversoekings? Natuurlik dink ons dadelik aan die sondes wat ander doen. Veral in Suid-Afrika sal woorde soos korrupsie, geweld, misdaad, jaloesie, pornografie en rassisme by die meeste mense opkom.

Wat egter interessant was, was dat die nommer een versoeking wat die anonieme deelnemers gelys het, iets was wat hulle nie in die tronk sou laat beland nie! Jy kan dit jou hele lewe lank doen en niemand sal dit eens weet nie.

Nommer een op die lys was, bekommernis.

Of anders gestel, worrie.

Ja, dit is daardie ding wat ons laat wakker lê in die nag. Wat maak dat ons maagswere, siektes en peste ontwikkel van al die dink daaraan. Dit is daardie ding waarvan ons sing if you worry you die, so why worry maar niks toepas van wat ons sing nie!

Hoeveel ure al deur worrie gemors is, is seker onberekenbaar. En ons weet uit ondervinding dat die meeste van dit waaroor ons ons bekommer, nooit waar word nie. Maar steeds hou ons aan met worrie.

Nou hoe kom ons daarby dat bekommernis sonde is, wil jy weet.

Jy sien, worrie word ‘n gewoonte. ’n Gewoonte wat sê dat ek God nie genoeg vertrou nie.

’n Slegte en sondige gewoonte, want ons navigeer ons lewens met die gewoontes wat ons vorm en ontwikkel. Goeie gewoontes maak ons vry en maak dat ons goeie dinge kan doen en sê. Sondige gewoontes perk my en my siel in en verhoed dat ek die goeie doen waarvan Paulus praat, want ek is te besig om te worrie.

Genoeg oor bekommernis. Jy wonder seker wat in die tweede plek was?

Tweede was uitstel. En dan het te veel eet, sosiale media en luiheid gevolg.

Gaan lees gerus Soul Keeping as jy jou lewe en die ewigheid in balans wil bring.

Food for the body is not enough. There must be food for the soul. – Dorothy Day

Prayer is not asking. It is a longing of the soul. – Mahatma Gandhi

For truly we are all angels temporarily hiding as humans. – Brian L. Weiss

‘n Samaritaan by die verkeerslig

By Rian Truter on March, Wednesday 19 2014 in 2014, Life 0

Ek is oortuig die nimmereindigende stroom bedelaars by my voordeur sou die Samaritaan geknak het. Barmhartig of te not!

Boonop wil dit vir my lyk of elke besige kruising deesdae ook met ’n bedelaar ge-issue word.

Gee werk, gee kos. Help ’n bietjie. André.

Op elke stukkie denkbare karton word tranetrekker-jeremiades geskryf. Vinnig geoordeel; baie min van dié skrywers het hul lopende skrif in graad 2 geslaag!

Hulle stoei met ander manne wat elke artikel wat jy uit draad kan vleg, of wat jy uit China kan kry, verkoop, vir die beste staanplek op die middellyn van die pad.

Só sit ek nou die middag weer by ‘n verkeerslig en staar in die emosielose gesig van nóg ’n plakkaathouer. Sy gesig uitdrukkingloos en die toonbeeld van ’n stamboeksnotpsalm*.

Dis Saterdagmiddag en die moontlikheid van ’n goeie oes vir hom, lyk vir my skraal.

Niemand in die Pajero’s of BMW’s lyk of hulle die bedelaar eens opmerk nie. Wat nog te sê dat hulle hul beursies gaan oopmaak!

Reg voor my staan en bewe ’n Mazda tree-to-tree wat lyk of dit uit ’n boom geval het… ’n paar keer gerol en wonderbaarlik weer op sy wiele te lande gekom het.

Net voor die lig na groen verander, verskyn daar skielik ’n arm deur die tree-to-tree se voorste ruit. Dié arm wink in die rigting van die plakkaatdraer en ’n groen tienrandnoot weerkaats helder teen die swart teer. Net vir ’n oomblik sien ek ’n flikkering van emosie op die bedelaar se gesig en sy standbeeldlyf kry wonderbaarlik lewe.

En daar op die stopstaat, verstaan ek skielik die gelykenis van die tannie met die twee geldstukkies in die Nuwe Testament.

Dié tannie het gegee. Al het sy dit self nie eens so breed gehad nie.

Sy het gegee, want sy het geweet wat dit is en hoe dit voel om nie te hê nie.

Ons wat so baie het, en net gee uit die oorvloed van wat ons besit, gee nog nie regtig nie.

Dit is darem al iets, hoor ek jou sê.

Toegegee, maar miskien sus ons net ons gewete, want ons weet van die ryk man en die naald se oog.

Die Mazda stotter en dit lyk of dit sy eie rigting wil inslaan.

Dalk op soek na nóg ’n kruising met ’n storie om te vertel.

When you learn, teach. When you get, give. – Maya Angelou

For it is in giving that we receive. – St. Francis of Assisi

We make a living by what we get. We make a life by what we give. – Winston Churchill

* Snotpsalm: gehuil: Die snotpsalm insit, begin huil. (HAT)

Luister lekker!

By Rian Truter on March, Thursday 13 2014 in 2014, Leadership, Life 2

Ek lees nou die dag op ’n plek dat die meeste leiers met hulle monde oop sterf.

Ja, met hulle monde oop, want hulle is gedurig aan die praat. Besig om mense te vertel hoe om dít of dát te doen of om raad te gee, want leiers moet mos altyd die antwoorde hê.

Dit het my laat wonder oor hoe goed ek luister? Wanneer laas het ek meer gekonsentreer op wat die ander persoon sê as wat my antwoord gaan wees?

Suksesvolle leiers, en dit sluit ouers in, is goeie luisteraars. En natuurlik goeie sprekers, maar jy kan net regtig in mense belangstel en vir hulle omgee as jy na hulle luister. En laat ek dadelik bysê: met volle oorgawe na hulle luister!

Dit is hier waar die meeste van ons se voorneme om te luister in die hek duik. Al is ons mond dalk toe, is ons brein op ’n ander plek. Ons dros eintlik so ’n bietjie uit die gesprek en terwyl die persoon voort babbel, dink ons aan ander dinge.

Hopelik sal ons, as sy stilbly, net instemmend kan knik of ’n ekspressiewe geluid kan uiter om valslik te wys dat ons met die gesprek bygebly het.

Ongelukkig is stilbly nie luister nie. Om regtig intensief na iemand anders te luister, beteken dat die persoon na wie jy luister, die middelpunt van jou totale belangstelling word. Al jou sintuie is gefokus op wat die persoon sê en ook nie sê nie. Baie keer hoor jy meer uit die persoon se liggaamstaal, gesigsuitdrukkings en uit dit wat die persoon nie sê nie, as die woorde.

Om na iemand te luister, sê dat jy respek vir hom of haar het. Al is jy die meerdere. Uit respek ontwikkel daar vertroue wat hopelik tot groter verdraagsaamheid en tot minder konflik sal lei.

As ons meer luister, gaan ons beslis ook meer weet. Meer weet van die wêreld waarin ons leef en van die mense wat dié aarde saam met ons bewandel.

Jy gaan agterkom hoe effektiewer jy luister, hoe rustiger en kalmer gaan jy word. Nie omdat dit makliker is om te luister nie. Inteendeel; luister verg baie meer inspanning en vaardigheid as praat! Maar omdat jy fokus en daarom alle ander bollie uit jou kop en lewe skuif.

As ons meer luister as praat, sal ons ook dalk minder spyt wees oor goed wat ons nie moes gesê het nie.

Onthou die wyse raad: ’n Toe bek is ’n heel bek!

No man ever listened himself out of a job. – Calvin Coolidge

The first duty of love is to listen. – Paul Tillich

The greatest gift you can give another is the purity of your attention. – Richard Moss

Image: David Castillo Dominici/FreeDigitalPhotos.net

Wat is raai, Oupa?

By Rian Truter on February, Sunday 23 2014 in 2014, Life 7

Ek sê nou die dag vir Luca (ons kleinseun) hy moet raai hoeveel klippies in my hand is.

Wat is raai? is sy teenvraag.

En daar snoeker hy my geheel en al. Wat ís raai vir ’n driejarige? Hoe verduidelik jy raai aan ’n driejarige? Of nóg moeiliker; hoe verduidelik jy kleur aan ’n blinde? Hoe gee jy betekenis aan ’n begrip wat vir jou as volwassene amper te simplisties logies is?

Dit is eers as jy probeer verduidelik, dat jy skielik verstaan dat dit vir hom net ’n woord gaan bly. Sonder betekenis. ’n Woord wat hy eers kan begryp as hy ervaring daaraan kan koppel.

Ek het nou nog nie ’n antwoord nie, maar dit het my laat dink aan wat Pieter de Villiers (coach) nou die oggend gesê het.

Hy sê, kos is net ’n woord in die woordeboek totdat jy honger is. Dan eers kry dit regtig vir jou betekenis.

Woorde soos lewe en dood is ook vir die meeste van ons sulke woordeboekwoorde. Ons ken hulle, en kan hulle is die regte konteks in sinne gebruik, maar verstaan hulle eers werklik as ons hulle naby aan ons eie lyf voel.

Soos met die skielike afsterwe van my skoonsuster Esmé drie weke gelede. Skielik is dalk ook die verkeerde woord. Dalk is plotseling ’n beter woord, want hoe beskryf jy om binne sekondes dood te gaan aan iemand? Hoe beskryf jy die verskil van sekondes tussen lewe en dood aan iemand wat dit nie beleef het nie.

Net iemand, soos Beyers, wat die een sekonde nog die lewe in die oë kon sien en die volgende oomblik die leweloosheid kon waarneem, kan dit verstaan en begryp. Dit is dan eers dat die verskil tussen lewe en dood begin sin maak. En dan wat retoriek soos ek verstaan hoe jy voel as die totale snert wat dit is, ontmasker word.

Want jy kan net verstaan, as jy dit al sélf beleef het.

Maar dit is ook in die verstaan van lewe en dood dat ander woordeboekwoorde betekenis begin kry. Dit is hierdie tyd van hopelose onbegrip en seer dat vriendskap, huil en omgee sin begin maak.

Dit is wanneer jy opgehuil is en die dominee tydens die diens sê dat die kortste teks in die Bybel in Johannes 11:35 staan: Jesus het gehuil, dat jy verstaan hoe Jesus oor sy vriend Laserus se dood gevoel het. En dat jy weet dit is OK om te huil.

Ek het ook besef Naas is verkeerd. Cowboys do cry. Want die hoeveelheid huil wat groot manne kon huil, is verstommend. Johan Kat se lang lyf met die trane wat oor sy wange stroom; André, Balie, Abré, Paul en al die ander se trane het woorde totaal onnodig gemaak.

Geen woorde kan meer betekenis hê as wanneer dit met trane gesê word nie. Trane maak woorde onnodig, want trane sê ek is hier vir jou; ek deel jou pyn asof dit my eie is.

Manne druk mekaar ook glo nie. Sê wie? As dit nie vir druk en vashou in hierdie tyd was nie, sou ons seker weggedryf het in ’n see van hopeloosheid. Vashou en saamhuil was ’n boei in hierdie storm van hartseer. Vasdruk was soos ’n kaai waarteen jy vir ’n oomblik kon rus en sê dankie, hier is ek veilig.

Dit is ook as ons midde in hierdie storm is dat ons woordeboekwoorde beter verstaan. Dit is dan dat ons hand en mond belowe om nie weer vriendskap, omgee en huil op die rak te laat staan nie.

Maar helaas. By die volgende begrafnis besef ons net weer met ’n skok dat van dié woorde weer êrens in die woordeboek opgeneem is.

Wat is raai, Oupa?

Ek kan nog nie verduidelik nie, Luca. Maar ek weet ek raai nie meer oor wat huil, vriendskap en omgee beteken nie.

Ek verstaan dit nou. Ek het dit weer vars aan my lyf gevoel en beleef.

Laat Oupa liewers aan jou verduidelik dat huil meer as woorde sê; dat vriendskap meer werd is as goud en dat die lewe régtig baie, baie kort is.

En dat omgee beter is as om vir die eerste span te speel.

Gegroet, Esmé.

Dankie dat jy weer die woordeboek vir my kom oopmaak het.

Tears are words the mouth can’t say nor can the heart bare. – Joshua Wisenbaker

Friends are the family you chose. – Jess C. Scott

Hold a true friend with both your hands. – Nigerian proverb

Hoog- of Laagwater?

By Rian Truter on January, Wednesday 22 2014 in 2014, Life 2

Lewe jy op die hoog- of op die laagwatermerk?

Die hoogwatermerk! hoor ek jou skree.

Dalk het jy die vorige weke te veel motiveringsessies bygewoon? Of dalk net te veel selfhelpboeke verslind.

Miskien wil jou brein jou oortuig dat die hoogwatermerk die regte antwoord is, want dié orgaan het die gedagte dat die halfvol glas beter is as die halfleë een, êrens in die gleuwe van sy/haar geheue gebêre.

Vir die duikers onder ons is laagwater ’n beter tyd om perlemoen (toe jy nog kon!) uit te haal as hoogwater. Jy hoef nie so diep te duik om by jou buit uit te kom nie.

Maar as jy by Struisbaai die branders wil surf, dan is die tyd waarvoor jy wag, beslis hoogwater. Dit is dan dat die branders jou tot op die strand sal dra.

Die meeste van ons leef egter ons lewens so êrens gerieflik tussen die hoog- en laagwatermerk. So êrens in die middel.

Êrens tussen die vlak poeletjie en die baie diep water.

’n Good life in plaas daarvan om die grense van hoog- en laagwater uit te daag om die skatte wat eb en vloed bied, te ontdek.

Maar dit is ook waar dat ’n great life nie beteken om gedurig branders te ry nie!

’n Great life impliseer eerder om te weet hoe en wanneer om die beste uit dit wat hoog- en laagwater bied, te gaan haal.

’n Great life vereis dat jy die middelgrond verlaat om die grense te gaan verken.

Dit is slegs dán wat jy die skatte wat hoog- en laagwater bied, sal ontdek.

Life is either a daring adventure or nothing at all. – Helen Keller

You can’t cross the sea merely by standing and staring at the water. – Rabindranath Tagore

The sea once it casts its spell, holds one in the net of wonder forever. – Jaques Yves Cousteau

Image courtesy of CNaeme/FreeDigitalPhotos.net

← Previous 1 2